4η Πανελλήνια Διαλεσχική Συνάντηση

Η 4η Πανελλήνια Διαλεσχική συνάντηση θα γίνει στα Γιάννεννα, 6-7 Δεκεμβρίου 2025, στον πολιτιστικό πολυχώρο "Δημήτρης Χατζής".

 

Η επόμενη συνάντηση

 Η επόμενη συνάντηση θα γίνει την Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2025 στις 19.00 στο Habit cafe  (Ν. Ζέρβα 10). Διαβάζουμε το βιβλίο Μπέτυ Μπου της Claudia Pineiro. 

ΖΑΟΥΜΕ ΚΑΜΠΡΕ, «Οι Φωνές του Ποταμού Παμάνο»

 

Γράφει ο Δημήτρης Σπυρίδωνος 

ΖΑΟΥΜΕ ΚΑΜΠΡΕ

«Οι Φωνές του Ποταμού Παμάνο» 

Ένα βιβλίο κυριολεκτικά ποταμός, όπως ακριβώς και ο τίτλος του έργου, ο οποίος δεν είναι τυχαίος. Ο ποταμός λειτουργεί ως σύμβολο θανάτου, μνήμης και συνέχειας. Το νερό κυλάει αδιάκοπα, κουβαλάει ιστορίες, ψιθύρους και φωνές, ακόμα και εκείνες που είχαν πνιγεί στη σιωπή και εξακολουθούν να στοιχειώνουν τις επόμενες γενιές. Ο Cabré δείχνει πως η Ιστορία δεν είναι απλώς γεγονότα καταγεγραμμένα σε βιβλία· είναι κάτι που ρέει ασταμάτητα και κατακλύζει την καθημερινότητα. Και αυτό το κάνει με, τον γνωστό μας πια, αριστουργηματικό τρόπο και τη μοναδική του ικανότητα να αλλάζει χρόνους σε μια ομαλά ρέουσα και πολυφωνική τεχνική αφήγησης, σαν να μην υπάρχει τίποτα πιο φυσικό από το να πηγαίνεις μπρος-πίσω στο χρόνο, να αλλάζεις αιώνες, σκηνικά, οπτική γωνία, χαρακτήρες, εν ριπή οφθαλμού. Η αμφισβήτηση της γραμμικής αλληλουχίας  του χρόνου οδηγεί σε μια τρισδιάστατη αντίληψή του, παρόμοια με την κυβιστική αναπαράσταση των αντικειμένων σε πολλαπλές όψεις στον καμβά.

Το παρόν έργο προαναγγέλλει θεματικά και τεχνικά το αριστούργημα του συγγραφέα, το "Confiteor". Και στα δύο έργα ο Cabré συνθέτει τη δική του συμφωνία - θλιβερή και όμορφη - χρησιμοποιώντας λέξεις αντί για παρτιτούρα. Όμως, ενώ το "Confiteor" εκτείνεται σε ένα παγκόσμιο και φιλοσοφικό επίπεδο, οι "Φωνές του Παμάνο" είναι γειωμένες στην τοπική ιστορία και συνδεδεμένες με το συλλογικό τραύμα του ισπανικού Εμφυλίου. Πρόκειται για ένα έργο ενδεχομένως λιγότερο φιλόδοξο ως προς την κοσμοθεωρητική του εμβέλεια, διαθέτει παρά ταύτα έντονη συναισθηματική αμεσότητα.

Ο Καταλανός είναι η ζωντανή απόδειξη του τι μπορεί να κάνει ένας συγγραφέας με την αφήγηση, αν είναι αρκετά ελεύθερος (και προικισμένος) για να μεταχειριστεί τις λέξεις άνετα και φυσικά, με το ρυθμό μέσα του.

Εν τέλει, το βιβλίο εντάσσεται στα έργα Μεγάλης Λογοτεχνίας!

«Ο Θεός να σας έχει καλά, κύριε Ροουζγουότερ»

Γράφει ο Δημήτρης Σπυρίδωνος

Είναι η γνώμη μου, αλλά είναι ίσως και ευρύτερα παραδεκτό, ότι τα καλύτερα έργα του Βόνεγκατ είναι: «Η Φωλιά της Γάτας» και το «Σφαγείο Νο 5». Το παρόν δεν έχει την ίδια σφιχτή συνοχή και από άποψη ποιότητας κατατάσσεται λίγο πιο κάτω από αυτά. Εν τούτοις, διατηρεί τα καλά χαρακτηριστικά της ιδιόρρυθμης γραφής του συγγραφέα και της πλοκής που χρησιμοποιεί στα μυθιστορήματά του. Δηλαδή: παράξενους, sui generis και στα όρια της καρικατούρας χαρακτήρες και σενάρια. Είναι εξαιρετική η ματιά του στον καθημερινό παραλογισμό, που αναδύεται από τούς απλούς και απλοϊκούς διαλόγους, τις διαφημίσεις και άλλα απορρίμματα της καθημερινής ζωής, που προσφέρει καυστική σάτιρα και σπουδαίες ιδέες.

Αυτές οι χαρακτηριστικές παρεκκλίσεις και οι «πλάκες» του Βόνεγκατ (συμπεριλαμβανομένων και των υπαινιγμών για τα μυθιστορήματα του Kilgore Trout) αποτελούν τη βάση για διερεύνηση σχετικά με την ανισότητα του πλούτου, το αμερικανικό ταξικό σύστημα, τις παγίδες της φιλανθρωπίας και τη φύση της τύχης. Ο συγγραφέας, σε όλα τα έργα του, επιδεικνύει έναν ευγενή κυνισμό παράλληλα με έναν ειλικρινή ανθρωπισμό και αγάπη. Παρουσιάζει ταυτόχρονα την ανθρωπότητα στην πιο τρελή, αξιολύπητη, ρηχή και χαζή της μορφή.

Ο Βόνεγκατ είναι ένας συγγραφέας που χρησιμοποίησε το είδος της επιστημονικής φαντασίας όχι τόσο για να πληρώνει τους λογαριασμούς του με λογοτεχνία φυγής και περιπετειώδεις ιστορίες, αλλά επειδή είναι, κατά τη γνώμη του, ο μόνος ειλικρινής τρόπος για να συζητήσει κανείς το μέλλον μιας ανθρωπότητας που έχει βαλθεί να αυτοκαταστραφεί. Στο «Ο Θεός να σας έχει καλά, κύριε Ροουζγουότερ», οι ιδέες αυτές παρουσιάζονται σε μια ομιλία που εκφωνεί ο Έλιοτ Ρόουζγουοτερ σε ένα συνέδριο επιστημονικής φαντασίας («Σας αγαπώ, καθάρματα», είπε ο Έλιοτ στο Μίλφορντ. «Μόνο εσάς διαβάζω πια»). Και έχουμε σε πρώτη εμφάνιση το alter ego του, τον συγγραφέα Kilgore Trout, έναν παραγωγικό αν και άγνωστο συγγραφέα του οποίου το έργο μπορεί να βρεθεί μόνο σε κάδους μεταχειρισμένων σε καταστήματα πορνογραφικού υλικού.

Εδώ πρέπει να κάνουμε μια αναφορά στην παιγνιώδη διάθεση του συγγραφέα σχετικά με τα ονόματα: Ο Έλιοτ Ροουζγουότερ ενδεχομένως να αντιστοιχεί στον T.S.Eliot και στην παρόμοια απεικόνιση της σύγχρονης ζωής ως μιας πνευματικής ερημιάς που στερείται αγάπης. Το όνομα Kilgore Trout, τo οποίο εμφανίζεται και στο «Σφαγείο Νο 5», στο «Πρόγευμα για Πρωταθλητές» αλλά και ως ψευδώνυμο του επιφανούς Philip José Farmer στο έργο «Venus on the Half-Shell», προέρχεται μάλλον από τον φίλο του Βόνεγκατ και περίφημο συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας, Theodore Sturgeon (Trout=πέστροφα, Sturgeon=οξύρρυγχος). Ο γερουσιαστής Rosewater μάλλον αντιστοιχεί στον συντηρητικό γερουσιαστή Barry Goldwater και υποψήφιο του ρεπουμπλικανικού κόμματος για τις προεδρικές εκλογές του 1964.

Καταλήγοντας, αυτή η νουβέλα δεν ανήκει στη μεγάλη λογοτεχνία, παρά ταύτα παραμένει έργο του Βόνεγκατ, που χαρακτηρίζεται από τη συχνή αλλαγή οπτικής γωνίας, τον καυστικό τόνο, το κυκλοθυμικό ύφος και ιδέες που προσφέρονται ως τροφή για σκέψη. Ο τρόπος μπορεί να μοιάζει λιγάκι αποπροσανατολιστικός, αλλά εν τέλει το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικά ελκυστικό.

Η Ατίμωση του J. M. Getzee

 Δημήτρης Σπυρίδωνος

Η ΑΤΙΜΩΣΗ

του J.M. Getzee

O J.M. Getzee δεν είναι τυχαίος συγγραφέας. Του έχει απονεμηθεί βραβείο Nobel και δύο βραβεία Booker (το ένα για το παρόν έργο). Έτσι, χρειάστηκε συνειδητή προσπάθεια, για να διαβάσω το βιβλίο χωρίς θετική προκατάληψη ή αντιθέτως, ώστε να μην έτρεφα υπερβολικές προσδοκίες. Όπως και να έχει, το αποτέλεσμα ήταν αρκούντως θετικό.

Στο μυθιστόρημα αυτό, η χρήση του ενεστώτα είναι από μόνη της αρκετή, για να διαμορφώσει τη δομή και τη μορφή του βιβλίου στο σύνολό του.

Έχουμε μια πυκνή γραφή, με ευθύτητα, απλή και όμορφη. Το κείμενο είναι λεπτοδουλεμένο, με αυτοέλεγχο, χωρίς πολιτικολογίες και καταφέρνει να βγάζει αισθήματα τόσο συγκίνησης όσο και οργής. Περιγράφεται με απαισιοδοξία και σκεπτικισμό, αλλά χωρίς μελοδραματισμούς, ένας κόσμος άγνωστος σε μας, μια κοινωνία παρακμιακή και επικίνδυνη.

Με προσέγγιση διακριτική και πλάγια, είναι ένας έμμεσος πολιτικός σχολιασμός για την κατάσταση στη Νότια Αφρική την εποχή εκείνη. Μια χώρα που βιώνει τη δύσκολη μετάβαση μετά το Απαρτχάιντ και την αλλαγή της φυλετικής ιεραρχίας, που χαρακτηρίζεται από βία, αντεκδίκηση και αντίποινα.

Ο αφηγηματικός ήρωας είναι ίσως ένα alter ego του συγγραφέα, του οποίου τα ακαδημαϊκά ενδιαφέροντα ανιχνεύονται ευδιάκριτα στο κείμενο. Η ειρωνική διάθεση του πρωταγωνιστή προσομοιάζει και στην ίδια τη σκοπούμενη ειρωνεία του δημιουργού του, κατευθυνόμενη με ακρίβεια κατά το δοκούν.

Ο καθηγητής Λούρι διαπράττει έγκλημα καθοσιώσεως, διαπράττει την ύβρι να κατακτήσει(;)και εν τέλει να ερωτευτεί μια 19χρονη φοιτήτριά του. Δεν είναι ξεκάθαρο αν η κοπέλα έχει επιλογή ή συναινεί με πλήρως ελεύθερη βούληση. Για τον 52χρονο ακαδημαϊκό, αυτό ήταν λόγω ηλικίας ίσως η τελευταία αναλαμπή, ένας (γεροντο)έρωτας μοιραίος.

Η Ύβρις επιφέρει ευλόγως την Νέμεση και τη συντριβή. Ο κατά την κοινωνία αντάξιος ευθανασίας (όπως τα σκυλιά που φροντίζει με τρυφερότητα) παραβάτης, ως εκπρόσωπος του παλιού κόσμου, βρίσκεται πολλάκις ταπεινωμένος και ατιμασμένος. Δίχως έρωτα και δίχως ελπίδα, μεταβαίνει στον κόσμο των σκιών, ακολουθώντας τη μοίρα του Μπάιρον, ο οποίος είναι ένας εκ των πρωταγωνιστών της παράλληλης αφήγησης.

Στο τέλος η κοινωνική εντροπία τα εξαχνώνει όλα. Ο κόσμος του Λούρι σβήνει και ένας νέος κόσμος, ενδεχομένως πιο βίαιος, σκληρός και προσαρμοσμένος στις νέες συνθήκες, ανατέλλει. Ένας κόσμος απότοκος ιστορικής αναγκαιότητας. Και η αναγκαιότητα είναι μια ανεξάρτητη έννοια. Έχει διαφορετική δομή από τη λογική, την ηθική ή το νόημα.

Καταλήγοντας, έχουμε αναμφίβολα ένα καθαρό δείγμα καλής λογοτεχνίας, που θα ικανοποιήσει τον μέσο αναγνώστη και όχι μόνο.      

Μαθήματα, ΙΑΝ MCEWAN

 Γράφει ο Δημήτρης Σπυρίδωνος

     Ο Μπόρχες είχε πει κάποτε ότι η ζωή είναι πολύ μικρή για ιστορίες έκτασης μυθιστορήματος. Κι εδώ έχουμε ένα τέτοιο βιβλίο, ανεξήγητα μεγάλης έκτασης για αυτά που ήθελε να πει ο «ποιητής». Ως εκ τούτου έχουμε ένα κείμενο μειωμένης πυκνότητας. Πρόκειται για μια χαλαρή εξιστόρηση μιας ζωής (από τη δεκαετία του 50 μέχρι τούδε), με πρόωρους έρωτες και χαλαρό πολιτικό σχολιασμό.

Εντάξει, το βιβλίο δεν είναι για πέταμα, αλλά μου θυμίζει εκείνα τα βιβλία, όπου το συμβόλαιο με τον εκδότη υποχρεώνει τον συγγραφέα να γράφει κάτι σε τακτό χρονικό διάστημα. Και όσο πιο «χοντρό» το βιβλίο τόσο πιο πιθανώς ευπώλητο.

Καταλήγοντας, τα ΜΑΘΗΜΑΤΑ του MacEwan είναι λιγάκι απογοητευτικό. Αντιθέτως, η σύντομη νουβέλα ΚΑΤΣΑΡΙΔΑ του ιδίου, την οποία διάβασα αμέσως μετά, είναι απολαυστική!

Το τραγούδι του προφήτη, Paul Lynch

 Γράφει ο Δημήτρης Σπυρίδωνος

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ του Paul Lynch

Μου μαύρισε την ψυχή. Διαβάζοντας το κείμενο, δημιουργούνται αυθόρμητα στον αναγνώστη αισθήματα, που κυμαίνονται από οργή και μίσος, μέχρι συγκίνηση, απόγνωση και απελπισία.

Η αφήγηση είναι ένα ατέλειωτο καταθλιπτικό μουρμουρητό, που μοιάζει σαν μονότονη ψαλμωδία από τα χείλη ενός δυσοίωνου προφήτη.

Το στόρυ του βιβλίου είναι μια κλιμακούμενη τραγωδία χωρίς κάθαρση. Η Ιρλανδία μεταπίπτει πολιτικά και ξεπέφτει στα χέρια ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος, με αποτέλεσμα η καταπίεση, οι διακρίσεις, ο διχασμός και το συσσωρευμένο μίσος να οδηγήσουν τη χώρα και το λαό της σε ένα δυστοπικό και εφιαλτικό χάος.

Ο Paul Lynch μόνο τυχαίος συγγραφέας δεν είναι. Η γραφή του διαθέτει αρετές και καινοτόμα μορφολογικά στοιχεία, αν και διακρίνω ένα χαρακτηριστικό «κάψιμο», ίδιον των σπουδών δημιουργικής γραφής.

Ίσως έχω γίνει ένας γερο- γκρινιάρης, αλλά, περίμενα περισσότερα από ένα βιβλίο που κέρδισε βραβείο Booker (φαντάσου τα άλλα…). Για την ώρα, τέρμα το διάλειμμα στα θολά τενάγη του main stream∙ καιρός για ανάνηψη στα τροπικά θερμά νερά του sci-fi και της space opera.